පුරාණ ඉන්දිය සමාජයේ විද්‍යමානිත 'කුලය' සහ 'පංතිය' යන ප්‍රපංච පිළිබඳ විමසුමක්

Abstract

මෙම ලිපියේ ප්‍රධාන අරමුණ වන්නේ පැරණි ඉන්දියානු සමාජයේ “කුලය” හා “පංතිය” යන දෙකම වර්ගීකරණ (social) ක්‍රමයන්‍—ඔවුන්ගේ ආරම්භය, ක්‍රියාකාරිත්වය, හා ඒවා සම්බන්ධව පවතින විවිධ සංකල්පිත මතවාද විමර්ශනය කිරීමයි. ලේඛනයෙහි කාර්යභාරය වන්නේ වෛදික, පාලි, හා පශ්චාත්-වෛදික සාහිත්‍ය මූලාශ්‍රවල සහ නූතන ශාස්ත්‍රිය අධ්‍යයනවල ඉදිරිපත් කළ මතවාද සංග්‍රහ කිරීමේ මාර්ගයෙන් මෙම ප්‍රශ්නය විනිශ්චය කිරීමයි. පද්ධතිමය සාහිත්‍ය සමාලෝචනයක් (literature review) සහ ඉතිහාස-සංස්කෘතික සාධක විශ්ලේෂණයක් මගින් කුලය හා පන්තියගේ වර්තමාන ස්වභාවය නිෂ්කෂ්ඨ කරයි. විමසුමේ ප්‍රධාන සොයාගැනීම් ලෙස පෙන්වා දක්වා ඇත්තේ — (1) කුල පද්ධතිය (kula) බහුලයෙන් උපත සහ පවිත්‍රත්වය මත පදනම් වූ සමාජීය භාගීකරණයක් ලෙස පශ්චාත්-වෛදික යුගයෙන් පසු වර්ධිතව ඇතිවී ඇති බව, (2) පන්තිය (class/party) යනු ප්‍රධාන වශයෙන් රැකියාව, නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලිය හා ආර්ථික කාර්යයන් පදනම් කරගෙන ඇති සමාජීය අංශයක් බව, (3) වර්ණ (varna), කුල (kula) හා පන්තිය (panthi/class) අතර සම්බන්ධය සංකීර්ණ වූ අතර කාලයත්, භූගෝලීය විප්ලව හා දාර්ශණික/සාමූහික චලනයන් (විශේෂයෙන් බුද්ධ හා ජෛන චලිත) මඟින් ඒවායේ දෘඩාංගතාවයට සහ සංකේතයට වෙනසක් සිදු කර ඇති බවයි. විශේෂයෙන්ම ක්‍රි.පූ. 6 වන සියවස වටා තේරුම්ගත හැකි සමාජ-දේශපාලන වෙනස්කම් කුල-පද්ධතියේ ප්‍රතිචලනයකට හා පන්තීන්හි අලුත් සංකල්පයක් දීමකට හේතු වී තිබේ. බුද්ධධර්මය හා ජෛන දහම් කුලවාදය ප්‍රතික්ෂේප කරමින් පුද්ගලයාගේ ගුණය, ක්‍රියාව සහ කර්මය පදනම් කළ සමාජ වර්ගීකරණයක් ඉදිරිපත් කළහ. නිගමනයේ වශයෙන් ලේඛකයා නිරූපණය කරන්නේ කුලය හා පන්තිය කියන දෙකම ඉන්දීය සමාජයේ වෙනස් වූ, ඒත් එකිනෙකට සම්බන්ධ වූ සමාජීය උපාබ්‍රහස්පතිකයන් බවත්; කුලය වැඩිදියුණු වශයෙන් උපත හා පවිත්‍රත්ව රීති මත පදනම් වූ සංස්කෘතික-නාමාවලියක් වුවද, පන්තිය ආර්ථික-නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලියෙන් උපත් වූ සැලසුම්ගත සමාජීය වර්ගීකරණයක් බවත් ය. මෙවැනි අවධාරණය ඉන්දීය සමාජ ඉතිහාසය හා ආගමීය දහම් විශ්ලේෂණ සඳහා වැදගත් පසුබිමක් සපයයි.